Онлайн эрх чөлөө эвсэл ба эвслийг 2014-2015 онд даргалах тухай тацилцуулга

Эвсэлд нэгдэн орсон тухай

Тухайн үеийн Нидерландын Гадаад хэргийн сайд Ури Розенталь манай Гадаад харилцааны сайдад 2011 оны 9 дүгээр сарын 19-нөөр огноолсон захидал ирүүлж, интернэт дэх эрх чөлөөг хамгаалан тэмцэх зорилгоор 2011 оны 12 дугаар сарын 9-нд Гааг хотноо олон улсын засгийн газар хоорондын бага хурал зохион байгуулах гэж байгаагаа мэдэгдээд, “интернэтийн эрх чөлөөг урагшлуулахын төлөө манлайлан ажиллаж байгаа” Монгол Улсыг урьсан.

Монгол Улс АОХН-ийг даргалж эхлээд байсан тэр үед Гадаад харилцааны сайд болон төвөөс хүн оролцох боломжгүй байсан учир Брюссель дэх Элчин сайдыг томилон оролцуулж, тус хурлаас гаргах баримт бичигт нэгдэн орохыг даалгасан.

Дээрх хурлаас “Онлайн эрх чөлөө эвсэл” байгуулах шийдвэр гаргаж, холбогдох Тунхаглал баталсан бөгөөд манай улс тус баримт бичигт гарын үсэг зурснаар Эвслийг үүсгэн байгуулагч 15[1] орны нэг болсон юм.

Эвслийн үйл ажиллагааны хэлбэр

Онлайн эрх чөлөө эвсэл жил бүр олон талт (засгийн газар, мэдээллийн технологийн компаниуд, иргэний нийгэм) Бага хурал зохион байгуулж ирсний зэрэгцээ НҮБ, ЕАБХАБ, ОУЦХБ зэрэг олон улсын байгууллагын холбогдох хурлуудын үеэр байр сууриа нэгтгэх уулзалтууд зохион байгуулж ирсэн.

Тодорхой асуудлуудаар хамтарсан мэдэгдэл гаргах замаар дуу хоолойгоо дэлхий нийтэд хүргэж байдаг.

Эвслийн санаачлагч орон гэж явдаг Нидерландын ГХЯ НБДГ-ын үүргийг саяхан болтол гүйцэтгэж ирсэн бөгөөд харин Тунисын хурлаас НБДГ-ын үүрэг гүйцэтгэх тусгай нэгж байгуулан, хувийн хэвшлийн байгууллагад даатгах шийдвэр гарсан. Ийм нэгжээр Лондонд төвтэй Global Partners Digital (GPD) хэмээх нийгмийн чиглэлээр ажилладаг хувийн хэвшлийн байгууллага (http://www.gp-digital.org/) сонгогдон ажиллаж байна. Тус нэгжийн нэг жил (2013 оны 10 дугаар сараас)-ийн төсөв 87,500 фунт стерлинг байхаар төлөвлөсөн байна.

Ингэснээр Эвслийн үйл ажиллагаа, үр дүн, гишүүдийн дотоодын зохицуулалт сайжрах бөгөөд Эвслийг даргалагч болон гишүүн орнуудын техник ажил хөнгөвчлөгдөх юм.

Тодорхой шалгуур[2] хангасан орнуудыг шинээр гишүүн болгон элсүүлж авдаг бөгөөд өнгөрсөн хугацаанд 7 орон[3] нэмэгдсэн байна.

Манай оролцооны байдал

Гаагийн хурлаас хойш Эвслийн жил бүрийн Бага хурал 2012 онд Найроби, 2013 онд Тунист болсон бөгөөд манайх элчин сайд Б. Одонжил, Л. Оргил нарыг тус тус оролцуулсан. Тухайн үеийн нөхцөл байдлаас хамааран, Гадаад харилцааны яам Эвсэл дэх Монголын төлөөллөөр (focal point) ажиллаж ирсэн бөгөөд Эвслийн хурлуудад оролцсон төлөөлөгчдийг удирдамжаар хангаж ирсэн болно. 2014 онд Эстонид “Чөлөөтэй, аюулгүй Интернэтийг бүх нийтэд” гэсэн ерөнхий сэдвийн дор болсон эвслийн 4 дүгээр бага хуралд Гадаад харилцааны сайд Л.Болд тэргүүтэй төлөөлөгчид оролцсон. Уг бага хурлаас дараагийн дарга орноор Монгол Улс сонгогдож, Эвслийн 5 дугаар бага хурлыг Улаанбаатар хотноо 2015 оны 5 дугаар сард зохион байгуулах шийдвэр гарсан.

Даргалагч орны үндсэн үүрэг

Эвслийн дараагийн Бага хурлыг хүлээн авахаа мэдэгдсэн орон автоматаар Эвслийн даргалагч орон болдог. Даргалагч орны үндсэн үүрэг нь:

Эвслийн ээлжит Бага хурлыг өөрийн оронд зохион байгуулах;

Шинээр гишүүн болох орны хүсэлтийг хүлээн авч, санаачлагч орон (Нидерланд)-той зөвшилцөн, гишүүн орнуудаас санал аван шийдвэрлэх;

Дараагийн хурал хүртэлх хугацаанд Нидерландтай хамтран Эвслийн үйл ажиллагаа, тухайлбал ОУБ-уудын хүрээнд (НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблей, Хүний эрхийн зөвлөл, Олон улсын цахилгаан холбооны байгууллага г.м.) зохион байгуулах хурал, гаргах мэдэгдэл зэрэг асуудлаар гишүүн орнуудын байр суурь, үйл ажиллагааг нэгтгэн зохицуулах;

Эвслийн НБДГ-аар дамжуулан, үйл ажиллагааны төлөвлөгөө (календарь) гарган ажиллах зэрэг болно.

Бага хурлын оролцоо, санхүүжилт

Өнгөрсөн хурлуудыг харвал, гишүүн орнуудаас гадна дэмжигч, гишүүн болох нөхцөл хангасан орнууд, мөн МХТ-ийн салбарын томоохон компаниуд, ардчилал, хүний эрх, эрх чөлөөний төлөө тэмцэгч иргэний нийгмийн төлөөлөл оролцож ирсэн байна.

Найробид 2012 онд болон II Бага хуралд 450 (үүнээс 150 нь гадаадын) гаруй, Тунист 2013 онд болсон III Бага хуралд 500 (үүнээс 250 нь гадаадын), Таллинд болсон IV Бага хуралд 500 гаруй төлөөлөгч оролцсон байна.

Нидерланд (үүсгэн байгуулагчийн хувьд), ХБНГУ, Англи, Швед, АНУ зэрэг орнууд хурлыг зохион байгуулахад санхүүгийн дэмжлэг үзүүлдэг. 2015 оны Бага хурал нь Интернэтийн хувьд нилээд хаалттай гэж тооцогддог Азид анх удаа болж буй гэдгээр бүх орон чухал ач холбогдол өгч байгаа болно.

МХТ-ийн салбарын хувийн хэвшил (Майкрософт, Гүүгл зэрэг)-ийн томоохон компаниуд мөн санхүүгийн дэмжлэг үзүүлэхээс татгалзахгүй. Тэд өөрсдөө Бага хуралд оролцож, илтгэл тавих зэргээр хувь нэмэр оруулах сонирхолтой байдаг.

Эвслийг даргалахын ач холбогдол

Монгол Улс АОХН-ийг амжилттай даргалж, олон улсын тавцанд өндөр нэр хүндтэй болсон бөгөөд залгуулаад хүний үндсэн эрхийн нэг хэмээн НҮБ-аас зарлан тунхагласан Интернэтийн эрх чөлөөг хамгаалан дэлгэрүүлэх зорилготой тус Эвслийг мөн амжилттай даргалбал манай гадаад бодлогын нэг чухал ололт болох юм. Тодорхой ач холбогдлоос дурдвал:

Монгол Улс Интернэтийн эрх чөлөөгөөр дэлхийд, ялангуяа Ази тивдээ нилээд дээгүүр ордгоо олон улсын түвшинд дахин баталгаажуулах;

НҮБ-ын Хүний эрхийн зөвлөлийн гишүүн болохоор ажиллаж буй энэ үед манай улсын нэр хүндийг улам өндөрт өргөж, сонгогдох магадлалыг улам нэмэгдүүлэх;

Цаашдаа олон улсын байгууллага, эвслийг даргалах чадвартай гэдгээ дахин нотлох;

Монгол Улсын төрийн байгууллагууд, мэдээлэл, холбооны компаниуд, иргэдэд онлайн эрх чөлөөний талаар нэгдсэн ойлголт өгөх;

Манай МХТ-ийн салбарын компаниудад бизнесээ өргөтгөх, шинэ түншүүдтэй болох боломж олгох зэрэг болно.

Дэлгэрэнгүй мэдээллийг http://freedomonline.mn/

[1] Австри, АНУ, Англи, Гана, Ирланд, Канад, Кени, Мальдив, Мексик, Монгол, Нидерланд, Чех, Франц, Швед, Эстони

[2] Онлайн эрх чөлөөг хангасан байдал, ОУБ-ын хүрээнд Интернэт эрх чөлөөний асуудлаар баримталдаг байр суурь, Интернэт эрх чөлөөг урагшлуулах талаар хийж буй гадаад бодлогын үйл ажиллагаа

[3] Герман, Грузин, Ирланд, Коста Рика, Латви, Молдова, Финлянд